ถาม

ความว่างกับความรู้สึกตัวเป็นเรื่องเดียวหรือคนละเรื่อง?” 

ตอบ

เพราะความรู้สึกตัวเป็นเหตุให้จิตว่าง แต่เรื่องจิตว่าง มีรายละเอียดเยอะมาก ถ้าจะแยกแยะ ตัวอย่างเช่น ว่างจากความคิดปรุงแต่ง ว่างจากความสำคัญมั่นหมายว่า เป็นตัวตน ว่างจากจิตเป็นต้น แต่ความรู้สึกตัว มันไม่มีอะไรซับซ้อนมากขนาดนั้น แต่จะทำให้มันซับซ้อน ก็ซับซ้อนไม่แพ้เรื่องจิตว่างเหมือนกัน เช่นรู้สึกกายในกาย รู้สึกเวทนาในเวทนา รู้สึกจิตในจิต รู้สึกธรรมในธรรมเป็นต้น เห็นไหม? แค่นี้ก็มากแล้ว 

ดังนั้น การอธิบายความหมายใดๆ ล้วนเป็นเรื่องของความคิดทั้งนั้น แต่ก็จำเป็นถ้ามีคนอยากรู้ ลึกๆแล้วก็เพราะความอยากแท้ๆ

ตามหลักของการเจริญสัมมาสติแล้ว ความว่างที่เข้าใจและสัมผัสได้ง่ายๆ แบบนักปฏิบัติก็ คือว่างจากความคิดปรุงแต่ง แต่ไม่ว่างจากความรู้สึกตัวทั่วพร้อม ไม่ว่างจากธัมมารมณ์ที่กระทบแล้ว ไม่ปรุงแต่ง ซึ่งเป็นความว่างขั้นพื้นฐาน ที่จะนำไปสู่ความว่างที่ละเอียดปราณีตลึกลงไปเรื่อยๆ ชึ่งอาจมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป เช่น คำว่า สุญญตา, วิสังขารจิต, ตัณหักขโย, นิโรโธ, นิพพานัง เป็นต้น ชึ่งก็เริ่มต้นไปจากความว่างอย่างรู้สึกตัวนี่แหละ เหมือนขนมทุกชนิด มันก็เร่ิมไปจากสารตั้งต้นไม่กี่อย่างเช่น น้ำตาล แป้ง น้ำมันเป็นต้น ดังนั้น สติสัมปชัญญะจึงเป็นสารตั้งต้นของความว่างทุกรูปแบบ ให้ นำไปปฏิบัติ แล้วสังเกตเอาเองนะ ไม่ต้องคิด และไม่ต้องเชื่อก็ได้