มนุษย์เราเป็นอันมากได้รับทุกข์ภัยจากความไม่รู้สึกตัว
พระพุทธเจ้าทรงค้นพบต้วต้นเหตุ
ของทุกข์ทั้งหลายทั้งปวงนี้ว่า
มีที่มาจากความไม่รู้สึกตัวนี่เอง
ดังนั้นพระองค์จึงหาวิธีดับทุกข์นี้เสีย
ด้วยการสร้างความรู้สึกตัว
เพื่อให้เกิดวิชชา
ไปแทนที่ความไม่รู้สึกตัว
ที่เรียกว่าอวิชชา
ตัวอวิชชาเป็นสัณชาตญาณ
ของสรรพสัตว์ทั้งหลาย
ที่เกิดจากการบำบัดทุกขเวทนา
โดยไม่รู้ โดยไม่ตั้งใจ
เช่น คนเราเมื่ออยู่ในอริยาบถเดิม
เป็นเวลานาน ๆ จะรู้สึกปวดเมื่อย
เราก็ต้องขยับปรับเปลี่ยน
ให้เกิดความรู้สึกสบายกายมากขึ้น
บรรเทาปวดได้ดีขึ้น
เป็นสัญชาตญาณของการหลบภัย
ของสัตว์ทั้งหลาย
โดยที่เราไม่เคยวิเคราะห์ดูเลยว่า
ความเจ็บปวด หรือทุกข์ทางกายนี้
เกิดจากอะไร?
ทุกข์เกิดจากทนไม่ได้
ความทนไม่ได้นี้เกิดจากอะไร?
ทำไมเราต้องทนไม่ได้?
ตรงนี้สืบขึ้นไป เราไม่เคยวิเคราะห์เลย
มีแต่เจ็บปวดแล้วก็ปรับเปลี่ยนเลย
เป็นไปตามสัณชาตญาณ
ทำอย่างไรจึงจะไม่ทุกข์?
ทุกข์ที่เกิดจากการปวดเมื่อยของกาย
เป็นทุกข์ทางกาย
เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของธาตุสี่
ดิน น้ำ ลม ไฟ
ซึ่งมันต้องหมุนต้องเปลี่ยนแปลงไป
ตลอดเวลา
การเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นและดับไป
แล้ว ๆ เล่า ๆ
อันนี้เรียกว่าทุกข์เกิดขึ้น ทุกข์ตั้งอยู่
ทุกข์ดับไป ตลอดเวลา
ทุกข์ที่กล่าวนี้เป็นทุกข์ทางกาย
หากเราไปร่วมเวทนาด้วย
จะก่อให้เกิดทุกข์ทางใจไปด้วย
เรียกว่าทุกข์ทางกาย
ก่อให้สืบต่อเกิดทุกข์ทางใจ
พระพุทธเจ้าทรงค้นพบกฎอันนี้
ก็เลยหาทางทำอย่างไร
ที่จะทำให้มันทุกข์ทางเดียว
คือทุกข์แต่ทางรูป
อย่าให้ทุกข์เข้าไปทางนาม
พระพุทธเจ้าเห็นครั้งแรก
คือเห็นการเกิดดับเรียกว่า จุตูปปาตญาณ
คนที่จะตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าได้ ต้องเห็นตัวนี้
เห็นว่าตัวกำเนิดของตัวทุกข์มาจากไหน
มาจากการเกิดและการดับนั่นเอง
ถ้าเห็นการเกิดและการดับมันทำงาน
ตัวทุกข์ก็จะไม่มี
Direk Saksith
www.buddhayanando.com
f: พระพุทธยานันทภิกขุ, พลิกใจให้ตื่นรู้,
หลวงพ่อมหาดิเรก พุทธยานันโท, เซนสยาม,
Dynamic Meditation (นวัตกรรมแห่งสติ)