อบรมวิปัสสนากรรมฐาน ”ไตรลักษณ์ สู่ไตรสิกขา” โดย หลวงพ่อมหาดิเรก พุทธยานันโท (พระอาจารย์อาวุโสในสายงาน หลวงพ่อเทียน จิตฺตสุโภ) ณ ศูนย์วิปัสสนายุวพุทธิกสมาคมฯ ศูนย์ ๒ ปทุมธานี เมื่อวันที่ ๒ สิงหาคม ๒๕๖๐

#ศีลคือหิน

ศีลคือศิลาแปลว่าหิน
เราเอาชื่อของหินมาตั้งเป็นศีล

หินมีลักษณะดังนี้
๑ แข็ง หมายถึงความเข้มแข็ง
๒. ไม่หวั่นไหว แตกผุยาก
๓. จมลงก้นน้ำ
๔. ปรับตัวตามสภาพแวดล้อม
เวลานำไปตากแดดก็จะร้อน อยู่ในน้ำก็จะเย็น

ท่านจึงนำลักษณะของหินมาเป็นชื่อของศีล
คนที่มีศีลจึงเป็นคนที่
๑. หนักแน่น
๒. ไม่หวั่นไหวต่ออะไรง่ายๆ
๓. มีความลึกซึ้ง
๔. เป็นคนที่ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี
เวลามีอะไรมากระทบกระแทก
ก็ไม่แตกง่าย มีสภาพที่คงที่

ผิดศีลคือผิดปกติ

ศีลห้าที่บัญญัติไว้
เราคุ้นกันจนเป็นธรรมเนียมของชาวพุทธ
ทำไมจึงต้องนำเรื่องการฆ่าสัตว์มาไว้ข้อที่หนึ่ง

คนทุกคนโดยสัญชาตญาณต้องการความปลอดภัย
แม้แต่สัตว์ตัวเล็กๆ เช่นยุงที่บินมาเกาะเรายังกลัวตาย
ในแง่ของศีลที่ว่าห้ามฆ่าสัตว์นั้น ยังแคบไป

ถ้าเรานั่งแล้วไม่สบาย อึดอัด ปวดแข้ง ปวดขา
ลักษณะที่ปวดเมื่อยนี้ถือว่าไม่ปกติ
เพราะร่างกายปกติจะไม่ปวด

ศีลโดยปรมัตถ์จึงแปลว่าปกติ
อะไรก็ตามที่ผิดปกติไป
โดยปรมัตถ์ถือว่าผิดแล้ว

เวลาเรานั่งสมาธินานๆ
ร่างกายเราเกร็ง ทื่อ ปวด
แล้วเราไม่ทำให้ปกติ
ถือว่าร่างกายผิดศีลแล้ว

ตามปกติร่างกายเราไม่ได้ง่วง
ถ้าคนไหนง่วงจนคอพับคอเอียง
ถือว่าผิดปกติ คือผิดศีลในแง่ของปรมัตถ์

ร่างกายผิดศีลนานไปก็จะไม่สบาย
คนที่ผิดศีลบ่อยๆ ก็จะเป็นคนป่วย
เพราะสั่งสมความไม่สบายทีละนิดๆ

เราต้องคอยรักษาร่างกายให้เป็นปกติ
เพราะร่างกายปกติมันไม่ค่อยสบายอยู่แล้ว
เดี๋ยวเจ็บตรงนั้นปวดตรงนี้ เดี๋ยวร้อนเดี๋ยวหนาว
เราต้องรักษาร่างกายให้พอทนได้

ถ้าสบายเกินไปก็ผิดปกติ
ไม่สบายเกินไปก็ผิดปกติ
ให้มันสบายนิดหน่อยก็พอ
อาจจะไม่สบายบ้างแต่อย่าให้มากเกินไป

ถ้าใครรักแต่ความสบาย
ไม่ให้ร่างกายทุกข์ยากลำบาก
ไม่ยอมให้ทำอะไรหนัก
ในที่สุดร่างกายก็ผิดปกติ
อ่อนแอไม่มีภูมิต้านทาน

ถ้าใครทำให้ร่างกายผิดปกติบ่อยๆ
ร่างกายสั่งสมความเจ็บป่วย
ในที่สุดร่างกายก็ไม่สบายเป็นโรคภัยไข้เจ็บ
ท่านจึงให้รักษาศีลข้อที่หนึ่ง
ทั้งฝ่ายสมมติและปรมัตถ์

โดยปรมัตถ์หมายความว่าทำตนเองให้พอดี
อย่าให้ลำบากเกินไป และอย่าให้สบายเกินไป

โดยสมมติหมายความว่า
เราไม่นำความลำบากที่เกิดจากตัวเอง
ไปทำให้คนอื่นลำบากทั้งกายและใจ
ไม่เช่นนั้นจะเป็นการผิดศีล

ศีลข้อที่หนึ่งไม่ต้องถึงขนาดฆ่าแกงกัน
แต่ทำให้เขาลำบากใจก็ถือว่าผิดศีลแล้ว

นั่งสมาธิอยู่ก็ผิดศีลได้

ศีลปรมัตถ์จึงมีความละเอียดกว่าศีลสมมติ
เรานั่งสมาธิก็สามารถผิดศีลได้ถ้ามันเกินพอดี

ในแง่ของวิปัสสนาเราเน้นที่ความพอดี
ในแง่ของสมถะหรือตบะ
จะเกินพอดีหรือต่ำกว่าพอดีก็ไม่เป็นไร
เพราะถือว่าเป็นการฝึกฝนและการบำเพ็ญ
ให้ร่างกายได้รู้จักสุขทุกข์ระดับหนึ่ง
ค่อยมาปรับหาความพอดี

ซึ่งพระพุทธเจ้าก็ได้ทรงบำเพ็ญทุกรกิริยามาถึงหกปี
แล้วพบว่าไม่ใช่ทาง ท่านจึงมาหาทางของตัวเอง
เป็นทางที่พอดีที่ร่างกายไม่ทุกข์ไม่สุขเกินไป
พอดีและพอทนได้

ท่านมานั่งเฝ้าดูเพียงคืนเดียวก็ทะลุหมดเลย
เมื่อก่อนท่านไม่รู้
คิดว่าร่างกายจิตใจทำให้เกิดกิเลส

ตามความจริงร่างกายและจิตใจไม่ได้มีกิเลส
แต่ความไม่รู้จักกายใจตามความเป็นจริงต่างหาก
ที่เป็นเหตุของทุกข์ ท่านใช้คำว่าอวิชชา

เพราะไม่รู้จักกายใจตามความเป็นจริง
ว่ามันเป็นเพียงธาตุสี่ขันธ์ห้า
ไปรู้จักว่าร่างกายนี้เป็นเรา
ก็เลยมีของของเรา รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสของเรา
ถ้าใครมากระทบของเราปั๊บก็จะเกิดปัญหาขึ้นมาทันที

ที่จริงแล้วร่างกายไม่ใช่ของเรา
มันเป็นธรรมชาติที่เกิดจากวิบากกรรม
ถ้าไม่มีวิบากเราก็ไม่ได้เกิดมา

เราจึงนำกุศลส่วนหนึ่งที่ได้เกิดมา
และอกุศลส่วนหนึ่งที่มีทุกข์ติดกายมาด้วย
มาศึกษาเรื่องศีล

ศีลข้อที่หนึ่งบอกว่า อย่าเบียดเบียนตัวเองและผู้อื่น
การเบียดเบียนตัวเองผิดศีลปรมัตถ์
การเบียดเบียนผู้อื่นผิดศีลสมมติ
บางคืนเรานอนไม่หลับ ถือเป็นการผิดศีลเช่นกัน

ลักทรัพย์ตัวเองผิดศีลปรมัตถ์

ศีลข้อที่สองไม่นำสิ่งที่ไม่ใช่ของเรา
มาเป็นของของเรา
เราสำคัญผิดแต่แรกว่าร่างกายนี้เป็นของเรา
จึงมีสิ่งของของเราตามมา

ถ้าใครมาละเมิดสิ่งของของเราถือว่าผิดศีล
แต่เรากลับละเมิดทรัพย์ของตัวเอง
ด้วยการเล่นการพนัน ใช้จ่ายฟุ่มเฟือย
จนทำให้ตัวเองลำบาก
เป็นการขโมยทรัพย์ของตนเอง

ในมิตินี้เรามักจะไม่ค่อยพูดถึงกัน
การนำความรู้ต่างๆ มาใช้ในทางที่ไม่ถูก
ขโมยความรู้ของผู้อื่น

เรามาปฏิบัติธรรมเพื่อศึกษา
ให้ตนเองเกิดความรู้
เป็นการสร้างความรู้ของเราเอง

ศีลข้อนี้ในแง่สมมติหมายความว่า
เราไปลักสิ่งของของคนอื่น
ในแง่ปรมัตถ์คือเราลักของตัวเอง
ทำให้ของตัวเองเสียหาย สิ้นเปลือง

ศีลและสติเป็นเรื่องเดียวกัน

ศีลข้อที่สามในแง่ของปรมัตถ์
เช่น การละเมิดสิทธิของผู้อื่น
มีคนมาค้นหาสิ่งของในห้องเรากระจัดกระจาย

ในแง่สมมติเป็นการผิดสามีภรรยาของผู้อื่น
ในแง่ปรมัตถ์ทำให้คนอื่นรู้สึกไม่สบาย
ที่เราไปละเมิดในสิทธิของผู้อื่น
เช่นยืมของเขาไปใช้แล้วไม่เก็บที่เดิม

ศีลกับสติจึงเป็นเรื่องเดียวกัน
ถ้านำมาใช้ในด้านสมมติเรียกว่าศีล
ถ้านำมาใช้ในด้านปรมัตถ์เรียกว่าสติ
การรักษาศีลจึงต้องรักษาที่หัวใจของศีล

หัวใจของศีลคือหิริโอตตัปปะ

พระฤาษีออกข้อสอบเรื่องศีล
หลังจากที่ลูกศิษย์เรียนวิชามา ๗ ปี
ให้ลูกศิษย์แต่ละคน
ไปขโมยของมาคนละ ๑ ชิ้น
แต่มีข้อแม้ว่าอย่าให้คนเห็น
ถ้ามีคนเห็นถือว่าสอบตก
ไม่ได้ระบุว่าเป็นสิ่งของมีค่าหรือไม่
แต่ให้เป็นของๆ เขา

ลูกศิษย์แต่ละคนก็กระจายกันไป
ขโมยของกันคนละชิ้นกลับมาส่ง
มีเพียงลูกศิษย์คนเดียวที่ไม่มีของมาส่ง
พระฤาษีจึงถามว่าทำไมจึงขโมยไม่ได้

ลูกศิษย์จึงตอบว่า
“ผมไปขโมยของๆ ใครก็มีแต่คนเห็น
แม้แต่บ้านที่ห่างไกลเพื่อนบ้าน
และไม่มีคนอยู่ในบ้าน ก็ยังมีคนเห็น
เพราะผมเองก็เป็นคน
ผมเห็นตัวเองเวลาลักขโมย
ผมจึงขโมยของไม่ได้เลย
ผมยอมสอบตก”

พระฤาษีจึงให้ลูกศิษย์คนนี้
สอบผ่านคนเดียว
นอกนั้นสอบตกหมด
เพราะเขามีหิริโอตตัปปะ

ใครก็ตามที่มีหิริโอตตัปปะ
คนนั้นถือว่ามีหัวใจของศีลโดยแท้
ศีลทั้งหมดรวมอยู่ที่นี่

การอายชั่วกลัวบาปข้างนอก
ถือว่ายังเป็นสมมติอยู่ เพราะกลัวคนอื่นเห็น
แต่ถ้ากลัวตัวเองเห็นเป็นศีลปรมัตถ์ เป็นหัวใจของศีล

เมื่อเรามีความอายชั่วกลัวบาป
ก็จะละอายใจไม่กล้าละเมิดอะไรทุกสิ่งทุกอย่าง

 

สัมมาสติต้องมีหิริโอตตัปปะ

สติที่เราเจริญอยู่ ถ้าเป็นสัมมาสติแล้ว
จะต้องก่อให้เกิดศีลตัวนี้ คือหิริโอตตัปปะ
ถ้าสติใดๆ ที่เราได้ประพฤติปฏิบัติมานานขนาดไหนก็ตาม
แต่ในจิตใจของเรายังไม่เกิดหิริโอตตัปปะ
ถือว่าสตินั้นไม่เป็นสัมมาสติ

หนังสือนวโกวาท
ที่ผู้บวชใหม่ทุกคนจะต้องศึกษาหน้าแรก
คือเรื่องสติความระลึกได้
สัมปชัญญะคือความรู้ตัว

ธรรมสองประการนี้เปรียบเสมือนพ่อแม่
พ่อแม่ต้องรักษาลูกตามหน้าที่

เมื่อสติสัมปชัญญะดีแล้ว
จะต้องก่อให้เกิดหิริโอตตัปปะคือรักษาใจ

เพราะความชั่วและบาปทำให้ใจเสื่อม
ถ้ามีหิริโอตตัปปะก็จะรักษาใจได้
สตินั้นก็จะเป็นสัมมาสติ
เพราะมีตัวยืนยันคือหิริโอตตัปปะ
อันได้แก่ศีล

ศีลก่อให้เกิดสมาธิได้อย่างไร?

หิริโอตตัปปะเป็นธรรมที่รักษาและคุ้มครองคนในโลกได้
และธรรมสองประการนี้จะต้องดำเนินไปสู่ด้านภายใน
จะต้องก่อให้เกิดธรรมประการต่อมา คือขันติโสรัจจะ

ขันติโสรัจจะจึงเป็นหัวใจสำคัญของสมาธิ คือความอดทน
ในวิธีการเคลื่อนไหวจึงต้องใช้ความอดทนเป็นอันมาก

๑. อดทนต่อความขี้เกียจ
๒. ความง่วงเหงาหาวนอน
คนไหนนั่งง่วงถือว่าไม่มีความอดทน
เพราะยังง่วงอยู่ ถ้าอดทนแล้วต้องไม่ง่วง
๓. ความหงุดหงิด อึดอัด ขัดเคือง
๔. ความฟุ้งซ่าน
๕. ความคิดปรุงแต่ง

ธรรมที่ทำให้ร่างกายและจิตใจ
มีความงดงามคือขันติโสรัจจะ

ส่วนใหญ่มีความอดทนแบบหน้าดำคร่ำเครียด
เกร็ง บังคับ บีบคั้น ร่างกายไม่สบาย จิตใจก็ไม่งาม

อดทนแบบขันติโสรัจจะ
เป็นการอดทนอย่างงดงาม ผ่อนคลาย
แสดงว่ารักษาศีลมาถูก
ความอดทนอย่างผ่อนคลายเป็นหัวใจของสมาธิ
เรียกว่าขันติโสรัจจะ (โสรัจแปลว่างดงาม)

ขันติโสรัจจะนี้จะยืนยันว่าเรารักษาศีลมาถูกหรือไม่
คือความอดทนอย่างเสงี่ยมงาม
เมื่อรักษาศีลถูกเกิดหัวใจของสมาธิ
ทำให้เกิดหัวใจของปัญญา

คุณธรรมพื้นฐานสี่ประการ

หัวใจของปัญญา ในหน้าแรกของหนังสือนวโกวาท
๑. ทำดีให้คนอื่นก่อน
๒. ตอบแทนความดีของคนอื่น
เช่น พ่อแม่ คนในแผ่นดินทุกคน ต้นไม้ใบหญ้าภูเขา
ถ้าเราคนเดียวอยู่ไม่ได้ ต้องอาศัยบุคคลทั้งหลาย
ต้องอาศัยทหา ร ตำรวจ พ่อค้า ประชาชน ฯลฯ

เมื่อเรานึกถึงคุณของท่านเหล่านี้
ก็พยายามทำตนให้ดี มีความสุข ไม่มีปัญหา
ชื่อว่าผู้มีปัญญา

พระอัครสาวกที่มีความกตัญญูสูงสุด คือพระสารีบุตร
ซึ่งเป็นผู้ที่มีปัญญารองมาจากพระพุทธเจ้า
เพราะท่านเป็นคนมีความกตัญญู

อาจารย์คนแรกของท่านคือพระอัสสชิ
ถ้าท่านได้ข่าวว่าพระอัสสชินอนอยู่ที่ไหน
ท่านจะนอนหันศีรษะไปทางทิศนั้น เพื่อบูชาคุณอาจารย์

คนที่มีปัญญาคือคนที่มีความกตัญญูเป็นหัวใจ
เราต้องกตัญญูต่อร่างกายของเราเอง
ที่ให้เราใช้ ต้องดูแลให้ดี ไม่ให้ทุกข์เกินไป

คุณธรรมพื้นฐานสี่ประการ
๑. สติสัมปชัญญะ เปรียบเสมือนพ่อแม่ที่จะรักษาเราไปจนหมดทุกข์ นิยามของพระอรหันต์คือผู้ที่มีสติสัมปชัญญะสมบูรณ์ ไม่ทุกข์อีกต่อไป พ่อแม่ได้รับการเลี้ยงดูอย่างสมบูรณ์
๒. หิริโอตตัปปะ
๓. ขันติโสรัจจะ
๔. กตัญญูกตเวที

การที่เราจะเปลี่ยนไตรลักษณ์ให้เป็นไตรสิกขาได้สำเร็จ
จะต้องมีคุณธรรมพื้นฐานสี่ประการนี้ให้ได้ก่อน
จึงจะถือว่าเป็นการรักษาศีลได้ทั้งหมด

วิบากกรรมโทรมาทวงหนี้

ที่เราสมาทานศีลในวันนี้
สิ่งใดที่จะเป็นอุปสรรคต่อการอบรมปฏิบัติ
ในช่วงเจ็ดวันนี้ เราต้องพยายามแก้ไขสิ่งนั้น

เราต้องเก็บโทรศัพท์ เพื่อตัดสายใยของวิบากกรรม
เพราะวิบากกรรมจะติดตามเรามาขอส่วนบุญ
ถ้าเขารู้ว่าเรามาบำเพ็ญวิปัสสนา

บางทีเราเพิ่งลงมือทำยังไม่ได้อะไรเป็นเรื่องเป็นราว
เขาโทรมาทวงหนี้แล้ว

บางคนรู้ว่าจะเก็บโทรศัพท์
ก็เตรียมมาสองสามเครื่องเลย
เราต้องมีความอดทนในการตัดเยื่อใยบางสิ่งบางอย่าง
เพราะมันเป็นช่วงของการฝึกฝน

ชีวิตที่สะดวกสบายเกินไป
ทำให้เราล่วงละเมิดศีลได้ง่าย
ในการอบรมเราต้องการส่งเสริม
โพธิปัญญาให้เติบโตขึ้น

ในแต่ละครั้งที่มาอบรม
เหมือนการรดน้ำต้นโพธิปัญญาให้เติบโต
จนวันหนึ่งก็จะออกดอกผล

พระพุทธเจ้าทุกพระองค์จึงตรัสรู้ใต้ต้นโพธิ์
ไม่ว่าต้นไม้นั้นจะเป็นต้นอะไรก็ตาม
แต่มันเป็นต้นโพธิปัญญา

โพธิปัญญาคือสติสัมปชัญญะ
การที่เราคอยกระตุ้นให้รู้สึกตัวอยู่เสมอ
โพธิปัญญาก็เติบโต

แต่ก็ต้องมีอุปสรรค เหมือนเราปลูกต้นไม้
ต้องมีหนอนแมลงมากัดกิน

ช่วงปฏิบัติมีความขี้เกียจ ความเบื่อ ความง่วง
ความอึดอัดขัดเคือง ความฟุ้งซ่าน เข้ามาเบียดเบียน
เพราะมันเป็นเจ้ากรรมนายเวรเก่าของเรา
ที่มาขอส่วนบุญ
เมื่อรู้เท่าทันเราก็ตั้งใจระมัดระวัง

จุดสกัดไตรลักษณ์

การภาวนาในวิธีการหลวงพ่อเทียน
ไม่ยากแต่ก็ไม่ง่าย
เราต้องเผชิญกับความจริงไม่หลบหนี

ความจริงคือ
๑. ความไม่สบายทางกายและใจ
ที่ต้องเผชิญ ไม่หลบหลีกเลี่ยง ต้องแก้ไขไป

๒. ความสบายที่เราต้องไม่เข้าไปเสพ
ไม่ติด ไม่ยึด ไม่จมอยู่กับความสบาย

๓. บางครั้งเหมือนไม่มีอะไร โล่งๆ สบาย เฉยๆ
ร่างกายรู้สึกสบาย จิตใจรู้สึกสบาย
ในจุดนี้จะทำให้เราเข้าไปเสพได้ง่าย

ความจริงมีสามอย่าง
๑. ความทุกข์ในอริยสัจจ์
๒. เมื่อมีความทุกข์แล้ว ต้องมีการปลดเปลื้องแก้ไข
นำไปสู่ความสบาย
๓. ปลดเปลื้องแก้ไขแล้วก็นำไปสู่ความพอดี
สักพักหนึ่งก็เปลี่ยนแปลงใหม่

ความจริงลักษณะนี้คือกฎของไตรลักษณ์
ที่ทำงานอยู่ตลอดเวลาในรูปแบบต่างๆ
เราจึงต้องกระตุ้นสติสัมปชัญญะให้มีกำลังอยู่เสมอ
เพื่อให้รู้เท่าทันความจริงนี้

เมื่อรู้เท่าทันความจริงของไตรลักษณ์ทุกครั้ง
ก็จะสามารถจำกัดความแปรปรวนเปลี่ยนแปลง
ของร่างกาย ไม่ให้เข้าไปสู่จิต

จิตที่จะเกิดปัญญาเป็นจิตที่พอทนได้

แต่ถ้ากำลังของสติสัมปชัญญะ
ที่เราทำไม่เข้มแข็งพอ
ไม่สามารถสกัดกั้นกำลังของไตรลักษณ์
ที่มันอยู่ในกายไว้ได้ มันก็จะซึมเข้าสู่จิต
ก็จะออกมาเป็นความคิดเป็นนิวรณ์

ทุกครั้งที่ความคิดหรือนิวรณ์เกิดขึ้น
ให้รู้ว่าเราไม่สามารถจัดการกฎของไตรลักษณ์
ของร่างกายไม่ให้ไหลเข้าสู่จิตได้

ดังนั้นการทำความเพียร เราจึงทำแบบสบายๆ
ไม่นั่งนานเกินไป ไม่เดินนานเกินไป
สลับยืน เดิน นั่ง นอน ไปเรื่อยๆ

เพื่อสมดุลระหว่างความสบายไม่สบายให้เท่าเทียมกัน
แล้วจิตของเราก็จะราบรื่น
เป็นเหตุใกล้ให้เกิดโพธิปัญญา

เพราะจิตที่จะเกิดปัญญานั้น
ต้องไม่ใช่จิตที่อึดอัดคับแค้น
และไม่ใช่จิตที่สบาย
แต่เป็นจิตที่พอทนได้
ไม่สบายเกินไปและไม่ทุกข์เกินไป

โพธิปัญญาเกิดได้เมื่อเข้าใจความรู้สึกตัวสามอย่าง

ในสมัยพุทธกาลเขาไม่ได้ทักกันแบบปัจจุบัน
“วันนี้สบายดีมั้ย?”
ถ้าตอบสบายดีแสดงว่าไม่จริง

เพราะบางทีเราก็ไม่สบาย ปวดแข้งปวดขา
เขาจะถามกันว่า “วันนี้พอทนได้มั้ย?”

ลักษณะของความจริงที่เราประสบตลอดเวลา
ความรู้สึกสามอย่าง คือสบาย ไม่สบาย
เป็นกลางนิดๆ แป๊บเดียวก็เปลี่ยนไปแล้ว
เราก็เฝ้าดูความรู้สึกสามอย่างนี้ บริหารไปเรื่อยๆ
จนกระทั่งเราเกิดทักษะลอยอยู่ในความรู้สึกตัว

ถ้าเราเกิดทักษะความชำนิชำนาญ
สามารถเห็นความรู้สึกสามอย่างนี้
ลอยอยู่ในความรู้สึกตัวตลอดเวลา
จิตของเราก็จะเป็นกลาง
ลักษณะนี้เรียกว่าโพธิปัญญาได้เติบโต

แต่บางครั้งจิตของเราไม่ได้อยู่ในความรู้สึกสามอย่างนี้
มันจะแฉลบออกไปอยู่กับความคิดและอารมณ์
หมายความว่าเราออกนอกทางของโพธิแล้ว
ก็ให้กลับเข้ามาอย่างเดิม

จึงมีการเคลื่อนไหว เพื่อไม่ให้จิตแช่
อยู่ในความสุขหรือความสบายเกินไป
และไม่ให้จิตไปยึดเอาตัวทุกขเวทนามาเป็นที่ตั้ง

กรรมฐานบางสายค่อนข้างซาดิสม์
เดินจงกรมกันจนเลือดสาดเท้าแตก
บางคนเดินจงกรมไปง่วงไป หัวชนเสาก็ไม่หยุด
ลักษณะนี้ไม่ถูก ต้องปรับให้พอดี
เพราะมีทางแก้เยอะแยะมากมาย

ออกกำลังกายช่วงเช้าปรับธาตุสี่ให้สมดุล

ดังนั้นในช่วงเช้าตั้งแต่ตีสี่ถึงตีห้า
เราต้อง Mindful Exercise
มาออกกำลังกายร่วมกัน
ในระยะสองสามปีนี้ทำมาแล้ว ปรากฏว่าได้ผล
ทำให้ร่างกายสดชื่นทั้งวัน ไม่ปวดเมื่อยง่าย

เราศึกษาเพื่อดูแลร่างกาย
ธาตุสี่ ดิน น้ำ ลม ไฟ ให้สมดุล

ตื่นมายังไม่ควรอาบน้ำล้างหน้า
แต่ให้ออกกำลังกายก่อน
แล้วค่อยไปอาบน้ำล้างหน้า
แล้วค่อยมาทำวัตร หกโมงเช้า
เจ็ดโมงสอบอารมณ์ให้กรรมฐาน
ว่าวันนี้เราจะศึกษาเรื่องอะไร แบบไหน อยู่ที่ไหนบ้าง

สามสี่วันผ่านไปคนไหนเริ่มได้อารมณ์ได้สภาวะ
นิวรณ์เริ่มเบาบาง ก็ให้เข้าเก็บอารมณ์ส่วนตัว

คนไหนที่ยังไม่ได้เต็มที่ก็มาปฏิบัติร่วมกันก่อน
คนไหนตั้งใจปฏิบัติ
ก็อาจจะได้เข้าเก็บอารมณ์ตั้งแต่วันแรก
หลวงพ่อจะสังเกตไปเรื่อยๆ ดูตามสภาวะ

ถ้าเรายังไม่ได้สภาวะอารมณ์
เข้าไปเก็บอารมณ์อยู่คนเดียว
เข้าทางกิเลสเอาไปกินหมด

สติสัมปชัญญะในกิจวัตรประจำวันเป็นสัมมาสมาธิโดยธรรมชาติ

ในการปฏิบัติเราจะเน้นเรื่องการประคองสติ
ไม่ใช่ว่านั่งสร้างจังหวะอยู่
พอลุกไปทำกิจกรรมก็ลุกไปเลย

เราจะประยุกต์การเจริญสติไปใช้ในกิจกรรม
เวลามีการเคลื่อนไหวไปอาบน้ำล้างหน้า รับอาหาร
คอยประคับประคองสติ

ทำใจให้สบายไม่เครียดเกินไป
กำลังของสติสัมปชัญญะจะตั้งอยู่ได้นาน
เวลาเราออกจากคอร์สไป ก็จะใช้ไปได้นาน
เพราะเราได้ตอกย้ำ

มีทฤษฎีวิชาการที่เราฟังมาจากครูบาอาจารย์เยอะแยะ
แต่ตัวสภาวะที่เราสามารถสัมผัสได้ในแต่ละขณะ
ยังไม่คมชัด ยังตั้งอยู่ได้ไม่นาน

ถ้าตัวสภาวะต่างๆ นี้ตั้งอยู่ได้นาน
จิตของเราก็จะค่อยๆ สงบเย็นลงไปเอง
เป็นสมาธิโดยธรรมชาติ
โดยไม่ต้องไปนั่งหรือไปทำอะไรพิเศษต่างหาก
แค่สติสัมปชัญญะ ณ ปัจจุบัน
ก็ถือว่าเป็นสัมมาสติ สัมมาสมาธิ อยู่แล้ว

สมาธิที่เกิดโดยธรรมชาติ
เป็นสมาธิที่เข้มแข็ง พร้อมที่จะใช้งาน
แต่สมาธิที่เราไปทำอะไรพิเศษ
ได้เฉพาะเวลาที่เราทำ
พอเราลุกไปจากที่นั้นก็เป็นเรื่องใหม่
ประคองไม่ได้เพราะไม่มีกำลัง

สติสัมปชัญญะที่เราประคองไป
อย่างถูกต้องต่อเนื่องในกิจวัตรประจำวัน
มันจะเป็นสัมมาสมาธิโดยธรรมชาติ

และจะเอื้อให้เกิดปัญญาตื่นรู้ได้ตลอดเวลา
โดยที่ไม่มีการบังคับกดเกร็งเคร่งเครียด
ไม่บีบกายบีบใจตัวเอง ประคองอย่างสบาย

รักษาศีลคือรักษาใจให้อดทน

ตามปกติอาตมาเป็นคนขี้โรค
พอมาออกกำลังกายพร้อมกับการภาวนา
กลับกลายเป็นคนเข้มแข็ง
ทำงานได้ตลอดปีโดยที่ไม่พักเลย
ทำงานได้ทั้งหนักและเบา

จึงอยากให้ญาติโยมได้มีความเข้มแข็ง
ทั้งร่างกายและจิตใจ
เพราะเวอร์ชันนี้ครูบาอาจารย์กรรมฐานทั่วไป
เขาก็ไม่ได้ทำกัน

แต่สำหรับอาตมามันได้ประโยชน์
อาตมาเดินทางไปทั่วโลกในแต่ละปี
ไม่มีเวลาพัก แต่ก็อยู่ได้สบาย

อยากให้ญาติโยมได้รักษารูปให้เข้มแข็ง
รักษานามให้เข้มแข็ง
ถ้าร่างกายจิตใจเข้มแข็ง เวทนาไม่เบียดเบียน
ทำให้เราสามารถประคับประคองจิตได้ง่าย

แต่ถ้าร่างกายไม่เข้มแข็ง เวทนาแรง
จะประคองยาก
กลายเป็นความคิด อารมณ์ ไม่สบาย
ไม่มีระบบป้องกันร่างกาย

จึงอยากให้เราทำความเข้าใจ
บางคนทำใจไม่ได้ ต้องศึกษาร่วมกันไป
เพราะเรามาเพื่อการศึกษา

อาตมามีการออกกำลังกายสองสามชุด
ชุดแรกสบายๆ ชุดต่อไปเข้มแข็งขึ้นมาหน่อย
ตอนกลางวันก็มีชุดออกกำลังกายเล็กๆ
เข้ามาช่วยแก้นิวรณ์
แทนที่จะปล่อยให้เสียเวลาไป
แก้นิดเดียวก็หาย

รักษาศีลคือรักษาใจ ให้มีความอดทนมีสมาธิ
รู้จักอยู่ร่วมกันอย่างไม่มีปัญหา ด้วยการใช้ปัญญา
พยายามดูแลตัวเองให้มากที่สุด

Direk Saksith
www.buddhayanando.com
f: พระพุทธยานันทภิกขุ goo.gl/Nyk2ap,
หลวงพ่อมหาดิเรก พุทธยานันโท goo.gl/QDxgyj,
Dynamic Meditation (นาโนแห่งมหาสติ) goo.gl/zZTixP
พลิกใจให้ตื่นรู้ goo.gl/rPzyfo,เซนสยาม goo.gl/heEHDK
……………………………………