ท่านก็บอกไว้เสมอๆ จนเราท่องกันได้มิใช่หรือว่า รูปธรรม นามธรรมทุกอย่างเป็นอนัตตา คือเป็นขบวนการแห่งการเกิดขึ้นและดับไป ของเหตุปัจจัยตลอดเวลา ไม่มีแก่นสารถาวรตายตัว แต่เนื่องด้วยโลกุตตรปัญญาของเรา ยังไม่ถูกพัฒนาจนถึงขั้นดีพอ ที่จะเห็นขบวนการเกิดดับของธรรมทั้งปวง แต่เพราะมีอวิชชาเป็นฝ้าบังพุทธจักษุเราไว้ ไม่ให้เห็นทุกสิ่งตามความเป็นจริง เราจึงไปสำคัญมั่นหมายปรากฏการณ์การเกิดดับของเหตุปัจจัยนี้ว่าเป็นอัตตา คือเห็นว่ามีตัวตนที่เที่ยงแท้ถาวร นั่นคือเหตุเกิดทุกข์ทั้งปวงของมนุษย์เรา

ดังนั้น จึงไม่ต้องสงสัยว่า ทำไมสติปัญญาญาณ หรือตัวรู้ จึงมีการรู้บ้างหลงบ้าง เพราะมันเป็นไปเหตุปัจจัยเดิมของมัน เกิดแล้วก็ดับ หรือรู้แล้วก็หลง หรือรู้สึกสักพัก แล้วก็หลุดไป แล้วก็กลับมารู้ใหม่ อย่างนี้เรื่อยไป เพราะแม่แบบของเขาเป็นมาอย่างนั้น

แต่ถ้าผู้ปฏิบัติสามารถรักษาหรือดำรงทรงไว้ซึ่งความสมดุล ระหว่างระยะแห่งการเกิดและดับ ในอัตราส่วนเท่าๆ กัน ให้รู้เท่าทันการเกิดดับทุกๆ ครั้ง คือไม่ให้ระดับการเกิดมากกว่า หรือยาวกว่าดับ หมายความว่า ให้รู้เท่าทันการเกิดและการดับ ในระยะเท่าๆ กัน ไม่มากไม่น้อยไปกว่ากัน แต่ตราบใดที่โลกุตตรปัญญาของเรายังไม่สมบูรณ์ถึงที่สุด เราจะรู้แบบนี้ไม่ได้ เมื่อไรปัญญาโลกุตตรสมบูรณ์แล้ว ภาวะนิพพานก็เต็มรอบสมบูรณ์ เป็นสมุทเฉทวิมุติ และสภาวะปรมัตถปัญญาก็สมบูรณ์

ดังนั้น ท่านจึงแบ่งขั้นตอนการรู้เท่าทันการเกิดและดับ ไว้ถึงสี่ขั้นตอนคือ
1. ผู้รู้เท่าทันการเกิด 25% ขึ้นไป จิตของเขาตั้งอยู่ในภูมิโสดาบัน
2. ผู้รู้เท่าทันการเกิดและดับ 50% ขึ้นไป จิตของเขาตั้งอยู่ในภูมิสกิทาคามี
3. ผู้รู้เท่าทันการเกิดและดับ 80% ขึ้นไป จิตของเขาตั้งอยู่ในภูมิอนาคามี
4. ผู้รู้เท่าทันการเกิดและดับ 100 % จิตของเขาตั้งอยู่ในภูมิอรหันต์

จิตของบุคคลผู้ใด ตั้งอยู่ภูมินี้ จิตก็จะคงที่ ไม่ขึ้นๆ ลงๆ ติดๆ หลุดๆ อีกต่อไป
จิตประเภทนี้เท่านั้น ที่สามารถอยู่เหนือการปรุงแต่งของเหตุปัจจัย ที่เรียกว่านอกเหตุ เหนือผล นอกเกิดเหนือตาย
ผู้รู้พึงพิสูจน์ความจริงข้อนี้ ถ้ายัง พิสูจน์ไม่ได้ ก็ยังไม่ควรเชื่อ

คนรวยจ่ายแล้วเหมือนเขาได้ลงทุน คนจนจ่ายแล้วหมดเลย เพราะจ่ายแบบไม่ใช้สติปัญญานั้นเอง ทุกครั้งเราจะทำอะไร พูดกะใคร คิดอะไร ต้องตั้งสติก่อน นั้นแหละคือการลงทุน ทำ พูด คิดอะไร จะได้สติปัญญาเป็นกำไรตอบแทนทุกครั้ง แต่ถ้าทำ พูด คิดแบบไม่ตั้งสติ ไม่ใช้ปัญญา ก็จะขาดทุกครั้งเหมือนกัน นั้นคือคำตอบว่า ทำไมคนบางคนถึงมีแต่รวยกับรวย แต่บางคน มีแต่จนกับจน