จึงมักคิดเอาเองว่า
พุทธศาสนาเป็นเรื่องลึกลับซับซ้อน
และเข้าไม่ถึง
หันไปสร้างบุญบารมีนอกพุทธศาสนา
จนไปเข้าทางศาสนาพราหมณ์ก็มาก

ด้วยความเชื่อและเข้าใจแบบนี้
เมื่อหลวงพ่อเทียนมาชี้ให้เห็น
จุดสำคัญที่ธรรมดาของรูปนาม
ซึ่งนักปฏิบัติบางคนอาจมองไปว่า
เป็นเรื่องง่ายๆ ตื้นๆ
ไม่รู้ว่าจะนำมาสอนกันทำไม

ความรู้สึกตัวที่แสนจะธรรมดา
และง่ายดายเช่นนี้
นักปฏิบัติบางคนที่เจริญสติ
แบบไม่จริงใจ
ก็ไม่สามารถสัมผัสอารมณ์รูปนาม
ได้ง่ายๆเหมือนกัน

แม้แต่พระพุทธองค์เอง
ก็ทรงท้อพระทัย
ในครั้งแรกที่จะเผยแผ่เรื่องนี้
ถึงกับตั้งใจว่า
จะไม่เผยแผ่สั่งสอนเรื่องนี้กับใคร

จนเป็นเหตุให้ท้าวสหัสบดีพรหม
ซึ่งหยั่งรู้ถึงความตั้งใจ
ของพระองค์ในตอนนั้น
รีบมาเฝ้าและอาราธนาทูลเชิญ
ให้ทำการเผยแผ่สัจธรรมแก่สรรพสัตว์

เผื่อว่าบางคนที่มีกิเลสในจิตใจ
เหลือน้อย จะรับได้
พระองค์จึงรับอาราธนา
และเผยแผ่คำสอนตั้งแต่นั้นมา

ในกระแสพุทธนั้น
ไม่ได้มุ่งที่ความสงบ
หรือไม่สงบของจิต

แต่มุ่งทำความเข้าใจสภาวะจิต
ทั้งที่สงบและไม่สงบ
ให้เข้าใจทั้งสุขและทุกข์
ความพอใจไม่พอใจ
ซึ่งต่างก็เป็นทางที่สุดโต่ง
ทั้งสองข้าง

พระพุทธเจ้าทรงค้นพบกระแสที่สาม
เรียกว่า ทางสายกลาง
คือความรู้สึกเฉยๆ

หรือตัวรู้สึกที่ทำหน้าที่เป็นผู้รู้
ผู้สังเกตเห็นอาการของจิตทั้งสองนั้น
อีกทีหนึ่ง
เป็นกระแสแห่ง “อริยมรรค”

เพราะยังไม่เกิดปัญญา
หรือวิชชาที่จะบริหารความคิดได้
ต้องให้โอกาสตัวเอง
ในการฝึกความรู้สึกตัวไปเรื่อยๆ
จนกว่าจิตจะเปลี่ยน
เป็นวิปัสสนาได้ในวันหนึ่ง
เมื่อกุศลจิตเจริญมากพอ

การที่จิตไม่ปรุง
ด้วยอำนาจของสมถะ
ไม่ถือว่าเป็นวิสังขารจิต
เพราะไม่ประกอบด้วยญาณปัญญา

วิสังขารจิต จะเกิดได้
ด้วยญาณปัญญาเท่านั้น

ใครติดสมถะจะโชคร้าย
เพราะกุศลไม่เจริญงอกงาม
เมื่อกุศลจิตไม่เจริญ
ญาณปัญญาก็เกิดไม่ได้

พอเวลาไปประสบกับสิ่งที่ตรงกันข้าม
ความไม่พอใจในการเห็นรูป ได้ยินเสียง
ได้กลิ่น ลิ้มรส ไม่พอใจในอารมณ์
เกิดนรกทันที

เพราะฉะนั้น
ประตูนรกกับประตูสวรรค์
อยู่ประตูเดียวกัน
จะเปิดบานซ้ายหรือบานขวาเท่านั้นเอง

บางคนความพอใจก็ไม่อยากได้
ความไม่พอใจก็ไม่อยากอยู่
ฉันจะสงบอย่างเดียว
ไปสู่ความสงบตั้งแต่ฌาณ๑ ถึงฌาณ๘
กลายเป็นพรหม ๑๖ ชั้น
ความละเอียดของชั้นจิตมากขึ้นไป
ก็ยังหลุดพ้นไม่ได้

จุดสูงสุดของศาสนาพราหมณ์คือพรหม
ยังอยู่ในหลักของไตรลักษณ์อยู่ดี

บางครั้ง ปฏิบัติไป
จิตเข้าสู่ภาวะสงบสุขอย่างประหลาด
เราก็ไม่อยากจะพิจารณาอะไร
ให้จิตฟุ้งซ่าน

เราอยากจะหยุดจิต
ไว้ตรงนั้นนานๆ
จิตก็จะติดในความสงบอันนั้น
เกิดความยินดี พอใจ
กับความสงบสุขนั้น

มันก็จะกลายเป็นอารมณ์สมถะ
ซึ่งจะทำให้การเจริญสติแบบนี้
ไม่ก้าวหน้า

เพราะเป้าหมายของวิปัสสนา
มุ่งไปที่การรู้แจ้งเห็นจริงในสิ่งต่างๆ
ตามความเป็นจริง

ถ้าจิตของเรายังติดยึดในความสุข
ก็ไม่เห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของสุข

เราต้องสลัดจิต
ออกจากอารมณ์อันนั้นให้ได้
อย่ารู้สึกเสียดาย
แล้วเราจึงจะเห็นอารมณ์ไตรลักษณ์
ตามความเป็นจริง

จิตต้องมาอยู่ในสถานะที่เป็นกลาง
จึงจะเห็นความเป็นจริงที่เกิดขึ้น

แทนที่เราจะเป็น
ผู้เป็นอารมณ์ที่กำลังเกิด
แม้ว่าจะเป็นอารมณ์ดี หรือ ไม่ดี
สงบ หรือ ไม่สงบ

จากนั้นมาอาตมาก็ปรับหลักสูตรมาเรื่อยๆ
ปรับเรื่องการออกกำลังกาย ลมหายใจ
การปรับเปลี่ยนอิริยาบถ การสังเกต
ปรับเรื่องสมถะที่เอื้อต่อวิปัสสนา

สมถะที่ไม่เอื้อต่อวิปัสสนาก็มี
ที่เราแก้ไขปัญหาทั้งหมดนี้
เป็นสมถะที่เอื้อต่อวิปัสสนา
แก้ไขปัญหาทางกาย
หนักเป็นเบา เบาเป็นหนัก
หนาวเป็นร้อน ร้อนเป็นหนาว
มาปรับให้มันพอดี

การปรับให้พอดีทางร่างกาย
เป็นสมถะที่เอื้อต่อวิปัสสนา

แต่การไม่ปรับร่างกาย
ปรับแต่จิตให้นิ่งอย่างเดียว
เป็นสมถะที่ไม่เอื้อต่อวิปัสสนา